Pčelinji proizvodi
Moderni pristup pčelarstvu podrazumijeva ne samo prikupljanje meda kao osnovnog proizvoda, već i propolisa, voska, peludi, matične mliječi i eventualno otrova iz žalčanog aparata. Pri tom moramo imati na umu da je pčelinji organizam sofisticirani živi mehanizam, koji je u stanju sam proizvesti dio hrane (mliječ), materijal za nastambu (vosak) i samoobranu (otrov). Ove tri komponente proizvodi su žlijezda, dok su med (nektar), pelud i propolis biljni materijali koje će pčela fizikalno i kemijski donekle promijeniti.
Žlijezde vezane za prednje crijevo
Prednje crijevo je dio probavnog sustava od ždrijela do kraja mednog mjehura i međucrijeva. U probavnu cijev ulijevaju se tri žlijezde: PREDNJEČELJUSNA, MLIJEČNA (ŽDRIJELNA) I SLINOVNICA.
PREDNJEČELJUSNA ŽLIJEZDA (glandula mandibularis) se nalazi na bazi prednjih čeljusti i najrazvijenija je kod matica. Prema starijim izvorima sekret te žlijezde ima ulogu u probavi, miješa se sa sakupljenim propolisom i otapa ga, miješa se sa voskom i služi za otapanje zrnaca peludi i kokona kad mlada pčela izlazi iz saća. Interesantno je da ta žlijezda kod matice stvara feromon koji privlači trutove na sparivalištima, a pri rojenju okuplja radilice. I radilice iz tih žlijezda izlučuju feromone koji imaju ulogu alarmiranja.
MLIJEČNA ŽLIJEZDA (glandula pharingealis) je najrazvijenija kod radilica od 6 do 10 dana starosti i kasnije se polako intenzitet izlučivanja mliječi smanjuje. Kod zimskih pčela funkcija ove žlijezde mora biti očuvana jer kako nakon zimovanja nema mladih pčela zimske pčele nastavljaju hraniti leglo i maticu u proljeće. Mliječ je sekret bogat vitaminima i bjelančevinama i drugim vrijednim spojevima i kao takav nezamjenjiv u pčelinjoj ishrani i interesantan dodatak ljudskoj prehrani.
ŽLIJEZDA SLINOVNICA (glandula labialis) se sastoji od prsne i tjemene žlijezde. Sekret ovih žlijezda sadrži enzime koji razgrađuju proteine i ugljikohidrate te imaju ulogu pri podmazivanju usnog aparata. Uz pomoć enzima koji razgrađuju ugljikohidrate, te uz smanjenje udjela vode (ventiliranje), pčele nektar mogu konzervirati i pretvoriti u zimnicu - med. Reakcija sekreta je blago alkalična (pH>7). Tjemeni dio žlijezde luči predivo za kokon kad ispružena ličinka prelazi u stadij kukuljice.
Autor: Ivan Tucaković
Ključne riječi: med, mliječ, pčela, pelud, propolis, vosak, žlijezda